Agorafobiniz varsa, tedavi için geç kalmay?n

Temelinde kayg?n?n oldu?u, bireyde panik atak, kusma ve ü?üme gibi çe?itli fiziksel belirtilerin de görüldü?ü agorafobinin, kayg? ve anksiyete bozukluklar?nda, obsesif kompulsif bozukluklarda, sosyal fobisi olanlarda ya da travma sonras? stres bozuklu?u ya?ayan bireylerde görüldü?ü bilgisini aktaran Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölüm Ba?kan? Dr. Ö?r. Üyesi Hüseyin Ebadi konuyla ilgili bilgilendirmelerde ve uyar?larda bulundu.
Aç?klamas?na agorafobinin tan?m? ile ba?layan Dr. Ebadi, “Eski Yunanca’da ‘alan korkusu’ olarak bilinmekte ve ki?iyi zorda b?rakacak fiziksel belirtiler ortaya ç?karsa kaçman?n ya da yard?m alman?n zor oldu?u dü?üncesi ile geli?en kayg? ve belirli durumlara, alanlara girmekten kaç?nma olarak tan?mlanmaktad?r” dedi.

’’B?R UYARMA B?Ç?M?D?R’’
Günlük ya?ant?m?zda rastlanan durumlara kar?? duyulan korku ve sürekli devam eden bir endi?e hali oldu?unu belirten Dr. Ebadi, “Stres merkezli olan anksiyete, günlük ya?am?n idamesinde kar??la??lan sorunlar ile ba? edebilmeyi ve dolay?s?yla olas? durumlar kar??s?nda h?zl? kararlar verilebilmesine ortam haz?rlarken, beynin strese verdi?i tepki ile ilerde ya?anabilecek tüm olas? tehlikeler ba?lam?nda bir uyarma biçimidir” diye konu?tu.

’’AÇIK ALANDA DA OLAB?L?R’’
Ebadi, sözlerine ?öyle devam etti;
“Sürekli ve devam eden endi?e halinin ki?ide ruhsal sa?l???na olumsuz etkisi kaç?n?lmaz olurken günlük i?lerindeki verimi de azalabilece?ini ve dolay?s?yla anksiyete bozuklu?u çok çe?itli olmas?na ra?men endi?e ve kayg? merkezli olan bu hastal???n, çocukluk ça??nda ya?an?lan olumsuzluklar, travmalar ve mutsuzluklar artt?kça bireyin ileriki dönemlerde ya?ayabilece?i anksiyete riski de e? zamanl? artmaktad?r. Bu ba?lamda, agorafobisi olan bireylerde anksiyete sorunun varl??? kaç?n?lmazd?r. Ancak alan korkusu olarak bilinen agorafobi herhangi bir duruma kar?? de?il; tam olarak bir alana, bir mekana veya bir yere kar?? duyulan bir fobi çe?ididir. Dolay?s?yla agorafobisi olan bireylerde, toplu ta??ma araçlar?n? (vapur, otobüs, uçak, tren vb.) kullanma, aç?k alanlarda (parklar, köprüden geçme vb.) bulunma, kapal? alanlar veya ticari-kamusal alanlarda bulunma (al??veri? merkezi, hastane, sinema ve tiyatro salonlar? vb.), insan yo?unlu?unun fazla oldu?u yerler (toplu olarak bulunulan ortamlar, caddeler, ve konserler vb.), asansör kullan?m? veya s?rada/kuyrukta bekleme gibi çe?itli aç?k-kapal? alanlarda seyredebilir.”

’’KORKUNUN ??DDET?, YA?AM KAL?TES?N? ETK?L?YOR’’
Hastal???n ?iddetinin dereceli olarak de?i?kenlik göstermekte oldu?unu ve ne yaz?k ki ki?inin ya?am kalitesini de do?rudan etkiledi?ine dikkat çeken Dr. Ebadi, agorafobide ya?anan korkunun ?iddeti, kaç?nmalar?n?n derecesini de belirledi?i için, korkunun ?iddeti artt?kça kaç?nma davran??? belirginle?ir ve k?s?tl? bir ya?am biçimi ortaya ç?km?? oldu?unu ifade etti.

Ebadi sözlerine ?öyle devam etti:
“Agorafobisi mild yani hafif-orta seviye olan bireyin günlük ya?am?nda hayat?n? idame ettirebilmesi, toplu ta??ma arac?n? kullanabilmesi veya al??veri?ini kendi yapabilmesi mümkünken; hastal???n ?iddetine ba?l? olan korku-endi?e temeli ile belirginle?en kaç?nma davran??? ki?inin ya?am konforunu olumsuz yönde etkilemekte; örne?in aç?k alanlar dahi olsa kamuya veya kalabal??a kar??amamakta ve kendini evine, güvenli mekan?na veya alan?na hapsetmektedir ve genellikle de kendilerini güven içinde hissettikleri ortamlar?n d???na ç?kmak zorunda olduklar?nda ise s?kl?kla yanlar?nda birilerinin varl???na gereksinim duymaktad?rlar.”

’’ESAS SORUN: KONTROL KAYBINA DA?R KAYGI’’
Agorafobiyi tetikleyen veya besleyen farkl? durumlar olabilece?inin de alt?n? çizen Ebadi, yak?n zamanda ki?inin bir yak?n?n? kaybetmesi, ya?ad??? kayb?n verdi?i ac?, hüzün veya pi?manl?k gibi çe?itli duygu-durumlarla ba? edememe sonucu agorafobi ortaya ç?kabilir. Burada esas sorun, kontrolü kaybetme dü?üncesi ile gerçekle?en kayg? oldu?u için kontrolün kendisinde olmad???n? dü?ündü?ündü alanlarda bu rahats?zl?k ortaya ç?kabilmektedir. Ancak, her bireyin olaylara gösterdi?i reaksiyonlar farkl?d?r. Dolay?s?yla, bu durumun ki?ilik özellikleri, çevre ve yeti?tirilme ile de ba?lant?l? oldu?unu söyleyebiliriz.” ifadelerini kulland?.

’’TEDAV? SÜREC? GEC?KT?R?LMEMEL?’’
Ebadi, bireyin alt? aydan fazla süren, korktu?u, anksiyete duydu?u alan?n ne oldu?unu kavramas?, belirlemesinin çok önemli oldu?unu vurgulayarak, ’’Özellikle yava? yava? bu alana kendini maruz b?rakmas? tedavi süresince çok önemlidir. Ancak, ba? edilemeyen durumlarda ise mutlaka psikiyatrik ve psikolojik destek almas?, hastal???n ?iddetinin artmas?n? önlemesi için çe?itli terapi yöntemlerinden faydalan?lmas? da oldukça önemlidir.” önerisinde bulundu.